Zenon Zając

Zenon Zając urodził się 12 listopada 1959 r. w Wolsztynie (ówczesne województwo poznańskie) w domu Czesława i Heleny Zając. Był najmłodszym spośród pięciorga dzieci. W 1973 r. ukończył Szkołę Podstawową im. Żegockiego w Rostarzewie. Z przyczyn ekonomicznych postanowił wyjechać na Śląsk i tam szukać pracy. W 1977 r. ukończył Zasadniczą Szkołę Górniczą KWK Wujek w Katowicach. 3 stycznia 1978 r. został zatrudniony w KWK „Wujek” na stanowisku młodszego ślusarza. Od 17 maja pracował w kopalni jako sortowniczy (okres zatrudnienia: 3 stycznia 1978 – 15 kwietnia 1980, 17 maja 1980 – 16 grudnia 1981). Wstąpił do NSZZ „Solidarność”.

Z pewnością brał udział w proteście w dniu 16 grudnia 1981 r. W czasie akcji pacyfikacji strajku przez siły milicyjno-wojskowe otrzymał postrzał w klatkę piersiową. Zginął na miejscu. Z wykonanej w grudniu 1981 r. sekcji zwłok wynika, że wlot rany postrzałowej znajdował się z przodu klatki piersiowej po lewej stronie, pocisk przeszedł na wylot poniżej prawej łopatki uszkadzając organy wewnętrzne. Strzał został oddany z większej odległości.

Zenon Zając został pochowany 23 grudnia 1981 r. w Rostarzewie.

„Przed pogrzebem proboszcza w Rostarzewie mieli odwiedzić esbecy; mieli przykazać, żeby w kościele nie mówił o stanie wojennym. Pogrzeb prowadził od domu. Namówił rodzinę, żeby owinąć trumnę zielono-czarnym sztandarem, a na wieku położyć górniczą czapkę. – Pochowamy go jak górnika – miał powiedzieć matce”.

Był kawalerem, pozostawił narzeczoną Annę, z którą planował w niedługim czasie wziąć ślub. 15 sierpnia 1990 r. został pośmiertnie odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami przez prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, zaś 7 grudnia 1992 r. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta RP Lecha Wałęsę. W 2015 r. pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności.

Ponadto upamiętniono go wraz z innymi górnikami poległymi 16 grudnia 1981, Pomnikiem ku czci Poległych Górników z KWK „Wujek” w dniu 16 grudnia 1981 roku w okresie stanu wojennego (1991), jego imię nosi skwer w Rostarzewie (2011).

W 34. rocznicę pacyfikacji Kopalni „Wujek” został 16 grudnia 2015 roku pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności.

Od grudnia 2015 w ratuszu w Rostarzewie dostępna jest stała ekspozycja o życiu Zenona Zająca i stanie wojennym.

źródło: ŚCWiS